Bibliotheek Het Groene Hart: Plan C – weg van de gebaande wegen
U zult het meer en vaker lezen over het jaar 2020: het was een bijzonder jaar. Ook voor de Bibliotheek Het Groene Hart.
Door de corona-pandemie kon er veel niet.
Zo moesten Openbare Bibliotheken en dus ook de bibliotheken in Woerden, Harmelen, Kamerik, Zegveld, Oudewater een aantal malen hun deuren sluiten als gevolg van de corona-maatregelen. Daarmee viel voor veel vaste bezoekers het dagelijkse wandelingetje, de werk- of studeerplek, het lezen van de krant en de mogelijkheid tot ontmoeting weg. Voor veel vrijwilligers verviel hun wekelijkse vrijwilligerswerk.
Er kon ook heel veel wel. Het maakte creatief. Er was veerkracht. We deden het samen.
Corona leidde bij de Bibliotheek tot creatieve oplossingen en alternatieven, zoals de BiebKraam in de zomer tijdens de Woerdense weekmarkt ter vervanging van het wekelijkse spreekuur van de Taalspecialist, online Walk & Talk-bijeenkomsten voor werkzoekers, telefonische spreekuren voor digitale en taal vragen en de Afhaalbieb. Ook kon tijdens de sluiting van de locaties teruggevallen worden op de Online Bibliotheek en Jeugdbibliotheek met digitale content voor jong en oud zoals e-books, luisterboeken, tijdschriften, maar ook educatieve content ter ondersteuning van het onderwijs. Hiermee boden we vervanging voor een groot deel van onze activiteiten en bleven inwoners toegang hebben tot de Bibliotheek en alle voordelen die dit met zich meebrengt.
Daarmee werd ook zichtbaar dat toegang tot digitale content en gebruik kunnen maken van digitale hulpmiddelen voor veel mensen niet vanzelfsprekend is.
De pandemie, de maatregelen en de gevolgen daarvan in de samenleving onderstrepen ook het grote belang van de maatschappelijk opgaven waar de Bibliotheek met haar dienstverlening en programmalijnen een bijdrage aan wil leveren:
Een geletterde samenleving (bevorderen geletterdheid en leesplezier), Participatie in de informatiesamenleving (digitale inclusie en digitaal burgerschap) en Een leven lang ontwikkelen (basisvaardigheden en blijvende inzetbaarheid).
De Koninklijke Bibliotheek meldde over 2020 een forse stijging van het aantal gelezen e-books via de Online Bibliotheek: 2 miljoen. Maar daar tegenover staat dat bij de openbare bibliotheken locaties er 20 miljoen boeken minder zijn uitgeleend. De stijging bij de e-books compenseerde slechts 10% van het gat dat de coronacrisis bij de lokale bibliotheken sloeg. Ook is becijferd dat kinderen in 2020 minstens 12,5 miljoen boeken minder hebben gelezen. Dat is gemiddeld zo’n 30% minder. En zwakke lezers – die al weinig lazen – zullen daardoor bijna in het geheel niet hebben gelezen. Kinderen moeten leeskilometers maken om voldoende woordenschat op te bouwen om later mee te kunnen doen in de samenleving.
In de locaties van de Bibliotheek Het Groene Hart waren er in 2020 25% minder fysieke uitleningen en 33% meer online e-book uitleningen. In verhouding met het hierboven genoemde landelijk gemiddelde is dit een tevredenstellend resultaat.
Door de corona-pandemie versnelde de digitalisering van de samenleving. De overvloed aan informatie heeft gevolgen voor het filteren en de betrouwbaarheid van informatie. Er is sprake van nepnieuws over het virus en de maatregelen. Ook zijn er burgers die de verstrekte informatie niet meer vertrouwen en op zoek zijn naar nieuwe informatiebronnen of informatie negeren.
Het jaar 2020 was ook om twee andere redenen bijzonder:
In 2020 werd weer bibliotheekdienstverlening en -programmering opgestart als onderdeel van het Huis van Ervaring in de beide kernen van de gemeente Montfoort: Montfoort en Linschoten. In 2021 wordt duidelijk of de bibliotheekdienstverlening en -programmering vanaf 2022 structureel gefinancierd zal worden.
Op 11 november 2020 vond de audit plaats voor de vierjaarlijkse certificering door de Certificeringsorganisatie Bibliotheekwerk, Cultuur en Taal (CBCT). Een audit geeft inzicht in het functioneren van de organisatie. De uitslag was dat de Bibliotheek Het Groene Hart weer voor 4 jaar is gecertificeerd. Dit is een positieve weergave van de kwaliteit en toekomstbestendigheid van de Bibliotheek Het Groene Hart.
Uit het auditrapport:
Over toekomstbestendigheid:
De bibliotheek is een dynamische organisatie met een hechte groep betrokken medewerkers. Er is een duidelijke visie op de toekomst van de bibliotheek als maatschappelijke bibliotheek binnen het sociaal domein, gericht op de doelen van de gemeente en andere overheden. Daarbij zijn de knelpunten en voorwaarden geformuleerd om die visie tot uitvoering te kunnen brengen. Een van de knelpunten is de financiering.
De bibliotheek is toekomstbestendig gezien de huidige eisen en wensen, maar voor het verder ontwikkelen naar een maatschappelijke bibliotheek, conform de visie 2025, lijken de financiële middelen ontoereikend te zijn. Er is te weinig capaciteit om deze visie uit te kunnen voeren.
Over maatschappelijk effect:
De bibliotheek heeft haar strategie en beleid afgestemd op het uitvoeren van de kerntaken van de bibliotheek en op de ontwikkeling naar een maatschappelijke bibliotheek, waarbij zij aansluit bij de wensen van de gemeenten. De bibliotheek speelt een verbindende rol in het maatschappelijke en educatieve veld en werkt daarin samen met een groot aantal partners. Op educatief terrein bereikt zij alle basisscholen. Zij heeft een concrete visie op haar verdere ontwikkeling als maatschappelijke bibliotheek.
Het maatschappelijk effect kan toenemen als de visie 2025 gerealiseerd kan worden, maar daarvoor zijn de voorwaarden nog niet aanwezig.
Kortom, een bijzonder jaar. We nemen de lessen en ervaringen mee naar het jaar 2021 en daarna. Als we iets geleerd hebben van 2020 dan is dat het belang van de bijdrage van de openbare bibliotheek aan de maatschappelijke opgaven. En als we iets ervaren hebben dan is dat de overtuiging en betrokkenheid van ons personeel en onze vrijwilligers.
Wij gaan voor meer maatschappelijk effect. We blijven onverminderd werken om dat voor elkaar te krijgen. Wie doet er mee?
Mirjam van den Bremen
Directeur de Bibliotheek Het Groene Hart
April 2021